Arbequina Zeytin Fidanı
Arbequina zeytin Fidanı
Arbequina zeytin fidanı ülkemizde daha çok bodur zeytin olarak bilinir. Son yıllarda en yoğun dikimi yapılan çeşittir. Arbequina TTSM tarafından arbequin olarak tescillenmiştir. Arbequina zeytini İspanya'da veriminin yüksek olması sebebiyle oldukça yaygın olarak yetiştirilmektedir. Yağ kaliteside çok yüksektir.
Arbequina Zeytin Fidanı (Nedir?)
Arbequina zeytin arbeca kasabası yakınlarındaki kayalık topraklarda yetişir. Arbequa'da ispanyol catalonia bölgesinden dünyaya yayılmıştır. Arbeca köyü zeytin, badem, tahıl, armut, şeftali ve elma ile birlikte bu küçük köyün ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Şimdi İspanya'nın diğer bölgelerinde yetiştiriciliği yaygınlaşmıştır.
Tarihî kaynaklara göre, ilk Arbequina tohumları Ortaçağda Kudüs'ten Arbequa efendisi Medinaceli Dükü tarafından getirilmiştir. Özel bir tür olup yüksek verimli ve sık dikim sistemine uygundur. Arbequina zeytin yüksek konsantrasyonlu yağlardan biridir ve bu çeşit zeytinyağı üretiminde kullanılır. Fakat bazen de sofralık zeytin olarak da kullanılmaktadır.
Arbequina zeytinleri yuvarlak ve küçüktür. Büyüme süreci boyunca soluk yeşilden pembe ve koyu mora dönerler. Hasat zamanı Kasım ayıdır ve çoğu yağlık çeşitlerden daha erken gelir. Yağının rengi zümrüt yeşili ile altın sarısı arasında değişir. İlk lezzet ise kavun ve badem anımsatıcı tatlı, ama şaşırtıcı derecede yüksek aromalıdır.
Arbequina Zeytin Fidanı Hakkında Genel Bilgi
Ağaçlar çok kuvvetli büyük değildir ve meyvenin çok küçük olması nedeniyle mekanik olarak hasat edilmesi zordur. Yağ oranı çok yüksektir ve birim alandan elde edilen miktar yüksektir. Bu yağ harika bir garnitürdür. Ayrıca, marine edilmiş sebzeler ve ızgara balıklar için de bir favoridir. Narin lezzetinden dolayı kızartmada arbequina zeytinyağı kullanılması mükemmel bir tat vermektedir. Allioli ve mayonez için idealdir. Arbequina zeytin, çok biberli olan benzersiz lezzetinden ve sağlığa olan faydalarından dolayı tüketiciler tarafından çok popüler bir çeşittir.
Zeytinyağında ortalama (%71) oleik asit, (%11) linoleik asit vardır. Düşük Polyfenois (Kafeik asitte 170ppm) miktarı vardır. Tadı meyvemsi ve tatlıdır, badem, yeşil muz ve domates aroması bulunur.
Yüzyıllardır zeytinyağı endüstrisi geleneksel metotlarla üretim ve hasat yapmıştır. Bugün artık büyük düşünebilen girişimciler yüksek verimli, erken verime yatan, yoğun dikimi yapılabilen ve de makine ile hasadı yapılabilen çeşitleri keşfetmişlerdir. Böylelikle zeytin yetiştiriciliği yüksek teknoloji ile tanışmıştır. Ülkemiz için yeni olan bu zeytincilik yöntemi, uzun yıllardır İspanya, İtalya, Arjantin, Avustralya gibi önemli zeytin bölgelerinde yapılmaktadır. Bu çeşitle kurulan bahçelerde mantık, erken verime yatan ağaçlar, verimli hasat ve esas önemli unsur mükemmel kalitede bir zeytinyağıdır.
Arbequina Zeytin Fidanı nın Yetiştirildiği Böleler
Arbequina zeytin fidanı daha çok İspanyanın kuzey bölgesinde bulunan Katalonya bölgesindeki en önemli türdür. 55.000 ha alana yayılan çok geniş bir bölgede yetiştirilmektedir. İspanya'nın diğer bölgelerine de yayılmıştır. Özellikle Endülüs bölgesinde yoğun olarak yetiştirilmektedir. İspanya'da yeni sık dikim tekniğinin referansı olarak tanınmasının yanı sıra, Fransa, ABD, Şili, Portekiz, İtalya, Tunus, Fas, Avustralya Yunanistan ve Arjantin gibi pek çok ülkede de yetiştirilmektedir. Son yıllarda Portekiz de de çok geniş alanlarda dikimi yapılmaktadır. Soğuğa dayanıklı zeytin çeşidi olması sebebiyle hemen hemen her bölgede yetiştirilebilir.
Arbeguina Zeytininin Zirai ve Ticari Değerlendirmeler
Süper entansif sistemle kurulmuş zeytinliklerde çeşit seçimi açısından en önemli sorun, büyüme gücü düşük olan çeşitlerin az sayıda olmasıdır. Bu tip zeytinliklerde en çok kullanılan zeytin çeşitler ‘Arbequina’ ve farklı klonlarıdır. İspanya orijinli olan bu çeşidin büyüme gücünün belirgin derecede düşük olması, ülkemizde “bodur zeytin” olarak anılmasına neden olmuştur.
Arbequina zeytin orta kuvvetli bir ağaçtır. Salkıma benzer ve orta-yüksek taç yapabilen bir ağaç türüdür. Arbequina fidanı ilk budamasında lider dal yöntemi kullanılarak budaması yapılır. Arbequina tozlayıcıya ihtiyacı yoktur ve kendi kendini döller. Erken meyve üretir, yüksek ve stabil verimlidir. Yağ içeriği yüksek, yağ kalitesi mükemmeldir. Köklenme kapasitesi çok yüksektir.
Arbequina Zeytininin Morfolojik Özellikler
Yaprak Şekli : Eliptik-mızrak şekilli, küçük, kısa ve orta genişliktedir
Meyve Şekli : Olgunlaştığında kararır, meyve ucu yuvarlaktır ve sapı yoktur. Meyve - çekirdek oranı ortalama değerlerdedir. Küçük ve küresel-simetrik şekle sahiptir. Tepe yuvarlak ve sapsız, maksimum enine kesiti yuvarlak ve bir miktar tabana oturmuştur. Meyve eti/çekirdek orantılıdır.
Çekirdek Şekli :
Oval ve simetrik şekildedir. Sert yüzeyli 7-10 fibrovasküler olukludur. Tvan ve iç kısmı yuvarlaktır. Birleşme yerinde bir araya gelen yedi ila on arasında değişen fibrovasküler kanala sahip pürüzlü yüzeyi vardır. Alt ve üstten yuvarlaktır. Sonraki mukronlu. Maksimum enine kesitti dairesel ve merkezidir.
Direnç, tolerans ve hassasiyeti
Dal Kanseri’ne duyarlı
Halkalı Leke’ye Kısmen dayanıklı
Verticillium’a hassas
Çok kireçli topraklarda demir klorozunda sınırlı yetiştirilir.
Soğuğa karşı dayanıklı
Arbequina Zeytin Fidan ının Arazi İstekleri
Arbequina oldukça farklı iklim ve toprak koşullarına adapte olabilen bir türdür. Tüm zeytin çeşitleri gibi dip suyunun olmadığı her alanda yetiştirilebilmektedir. Makinalı hasat yapıldığı için arazinin eğimi %24'dan fazla olmamalıdır. Eğer makinalı tarım planlanmıyorsa her türlü eğimde de yetiştirilebilir.
Su ihtiyacı emsallerine göre hemen hemen aynı olmakla birlikte az miktar fazladır. Fakat susuz ortamlara da adapte olabilen bu çeşit ürün kalitesi ve miktarında az miktarda taviz vermektedir. Önerilen ilk plantasyon yatırım ölçeği 100 dönümdür.
Arbequina Zeytin Fidanı Dikimi
Arbequina zeytin bodur bir zeytin çeşidi olmasından dolayı yoğun ve yüksek yoğunluklu dikimler için uygundur. Önerilen yüksek yoğunluklu dikim aralığı 1,50 x 4 metredir. Bir dönüme yaklaşık 200 ağaç dikilir. Ülkemizde çoğunlukla 1,5 x 4 metre aralıklarla dikimi yapılmaktadır. 4 metre aralık verilen yer kuzeyli güneyli şeklinde yapılmasını tavsiye etmekteyiz. Sıra arasını 1,5 metrenin altına düşürülmemesini tavsiye etmemekteyiz.
Bu çeşit diğer zeytin çeşitlerine göre ütün kalitesini yükseltmek için biraz daha çok suya ihtiyaç duymaktadır. Sulamada önerilen sulama şekli ise damla sulamadır.
Arbequina Zeytinin Üretimi
Fidan üretim anaçları İspanya'dan temin edilmiş sertifikalı bitkilerden ve İzmir Zeytin Araştırma merkezinden alınan ve büyütülen anaçlardan alınır. Alınan anaçlar özel köklendirme seralarında paper pot köklendirme harçlarında köklendirilir. Son işlem olarak torf ve diğer katkı maddelerinden hazırlanan harçlarla saksılara alınır ve büyütülür.
Arbequina Zeytin Fidanı Bakım
Bakımı çok kolaydır. Rutin gübreleme ve önleyici ilaçlar yapılmaktadır. Genel özellikleri şu şekilde özetlenebilir. Kendine verimli olarak tanımlanan bu zeytin çeşidi düşük sürme gücüne sahiptir.
Erken meyveye yatması ile yüksek ve sürekli verim sağlamaktadır. En önemli özelliği olarak ise yüksek yağ oranına ve harika yağ kalitesine sahip olmasıdır. Köklenme seviyesi olarak da yüksek bir güce sahiptir. Soğuğa karşı dayanıklı olan Arbequina zeytin fidanı dal kanserine ise duyarlı bir fidan çeşidi olarak göze çarpmaktadır. Halkalı lekeye ise kısmen dayanıklı olduğu söylenebilir.
Arbequina Zeytinde Budam
Ağacın formunu kontrol altında tutmak için ilk 5 yıl elle, sonrasında makine ile budama yapılmaktadır. Arbequina ağaçları yaklaşık 2 metre boyunda olduğundan budama, ilaçlama ve gübreleme gibi işlemler kolay ve ekonomik olarak çözülmektedir.
Arbequina Bahçesinde Ot Kontrolü
Yabani otların mutlaka kontrol alınması gereken bir çeşittir. Gerekli kontrol ve çalışmalarla sıfıra indirilmeye çalışılmalıdır.
Arbequinada Tozlanma
Arbeguina Zeytin rüzgardan döllenir ve genellikle kendi kendine verimli. Bununla birlikte, birden fazla ağacınız varsa daha iyi meyve üretebilirsiniz. Bu sebepten dolayı arbequina zeytin bahçesinin içine aynı anda çiçek açan iki veya daha fazla ürünü serpiştirerek dikmek ürün verimini ve kalitesini arttırabilmektedir.
Hasat
Bu çeşit zeytinleri ekim kasım aylarında olgunlaşma sürecini tamamlıyor ve nihayetinde kahverengi ila mor arasında bir tondan pembe rengine benzer hale geliyor. İstenmesi halinde ise yeşil zamanında toplanarak soğuk sıkımda yapılabilmektedir.
Meyvelerin toprakla temasının ve kirlenmesinin önlenmesi için hasadın makine ile yapılması doğru yöntemdir; makinayla bir saat içinde 10 dekar alanı hasat etmek mümkündür. Meyveler zarar görmeden toplandığı için asit oranı çok düşük olur.
Arbequina zeytini kaç kilo verir sorusu sıkça sorulan bir soru olup bu sorunun cevabi ise her bir ağaçtan 8 ila 12 kg zeytin elde edilmektedir. İyi iklim koşulları, kontrollü düzgün bakımda 15 kg. ürün alınabilmektedir. Bu çeşidin zeytinyağı verimi ise 3/1 veya 4/1 kg şeklinde oluşmaktadır. Bu istatistik bilgiler uygun iklim şartları, düzenli bakımı ve ürün yılının hava şartlarına göre en uygun olduğu dönemlerdeki rakamlarıdır.
Hasat Zamanı
Zeytinin hasat zamanı çok önemlidir. Zeytin yağ oranı ise erken hasat yapıldığında düşmekte, geç hasat yapıldığında yükselmektedir. Fakat geç hasatta meyvelerin toprakla temas etmesi nedeniyle fermantasyon başladığından yağ kalitesi düşmektedir.
Makine ile yapılan hasat, meyvelerin optimum koşullarda toplanmasını, dolayısıyla da yağ kalitesinin yüksek olmasını sağlamaktadır. Arbequina zeytin ağacından üretilen zeytinyağı, zeytin hasadına bağlı olarak yeşil renkten altın sarısına kadar değişiklik arz etmektedir.
Bu çeşit zeytin fidanı ikinci yıldan itibaren ürün vermeye başlar ve uygun bakımla dördüncü yıldan sonra tam verim başlar. Periyosiyote özelliği oldukça düşük olması sebebiyle her yıl ürün verir.
Arbequina Zeytin Fidanı Satış Şekli
Arbequina zeytin fidanı satış şekli diğer klasik zeytin fidanlarından farklı olarak saksılarda yapılmaktadır. Daha çok küçükken dikilmesi fidan gelişimi açısından daha uygun olmaktadır. 0,6 veya 0,4 litre saksılar içinde ortalama boyları 50 ila 80 cm arasında olan fidanlardan satışı ve dikimi yapılır.
Klasik zeytin fidanlarına göre küçük olması gelişmeyeceği anlamına gelmez. Aksine hızlı bir gelişim sağlar. Dikim yapılan yıl içerisinde uygun bakım ve suyunun düzenli verilmesi durumunda ilk yıl 100 ila 150 cm kadar büyümektedir. İlk yılında bir kaç tane üren vermeye başlar ve yıllar ilerledikçe çoğalarak devam eder. Arbequina zeytin fidanı fiyatları üretim maliyetleri üzerinden %20 kar marjıyla satışı yapılmaktadır.